Toen de geschiedenis nog geschreven moest worden leefde er aan de oevers van de Taag in het huidige Portugal een kudde wilde merries. Volgens de legende werden ze bevrucht door de wind, waardoor hun nakomelingen een magistrale snelheid konden bereiken. De Lusitano was geboren. Tot op de dag van vandaag worden deze edele dieren 'Zonen van de Wind' genoemd.
Vaak denkt men dat de Lusitano een afstammeling is van de Arabier, maar dit is niet waar. Archeologische vondsten hebben aangetoond dat beide rassen zich onafhankelijk van elkaar ontwikkelden, met ieder hun eigen prachtige kenmerken.
De Lusitano kent een lange geschiedenis. Al in de Oudheid werden deze paarden ingezet in de Peloponnesische oorlogen. Volgens Xenophon waren ze van grote invloed op de overwinning van Athene door de Spartanen. Ook de Romeinen maakten in hun Hippodromen dankbaar gebruik van deze snelle en wendbare dieren. In de achttiende eeuw werden ze bereden door koningen, die er oorlog mee voerden. Klassieke oefeningen als Levade en Courbette vinden hun oorsprong in deze tijd, waarin oorlogen nog te paard werden gevoerd. Door sociaal-economische omstandigheden in Portugal werd de Lusitano in de negentiende eeuw "verdreven" naar het circus. Dit is een van de redenen dat de Lusitano nog een achterstand heeft op de Noordeuropese paarden.
Lusitano's zijn nobele paarden met enorme werklust. Ze hebben een groot uithoudingsvermogen. Het zijn intelligente paarden, moedig, wendbaar en geschikt voor vele disciplines. Door hun aangeboren lenigheid en sierlijkheid zijn ze uitermate geschikt voor de dressuur. Hogeschool oefeningen gaan hen gemakkelijk af. In de polosport zijn ze zeer geliefd vanwege hun snelheid en wendbaarheid. Dat de Lusitano ook voor de springsport geschikt is, bewees John Whitaker die talloze prijzen won met de hengst Novilheiro, de meest succesvolle Lusitano aller tijden.
Ook aangespannen heeft de Lusitano zijn sporen verdiend: Felix Brasseur, de wereldkampioen mensport, won hij in 1994 zilver met zijn Lusitano vierspan tijdens de Wereld Ruiterspelen in Den Haag.
Korte kenmerken van de Lusitano:
- korte hoog ingezette, krachtige hals
- gespierde schouders
- grote vriendelijke amandelvormige ogen
- gedrongen, compact lijf
- ronde gespierde achterhand
- gemiddelde hoogte merrie: 1.55 m
- gemiddelde hoogte hengst : 1.60 m